Cựu tổng thống Donald Trump hôm thứ Bảy cho biết ông sẽ khuyến khích Nga làm “bất cứ điều gì họ muốn” với các quốc gia thành viên NATO mà theo ông, không chi đủ để tự vệ.
Trump - ứng cử viên hàng đầu cho đề cử tổng thống của Đảng Cộng hòa - từ lâu đã chỉ trích liên minh này, kể cả vào năm 2018, khi với tư cách là tổng thống, ông bày tỏ lo ngại rằng việc sử dụng quân đội NATO để bảo vệ Montenegro nhỏ bé có thể bắt đầu Thế chiến III . Các tổng thống Mỹ không bắt buộc phải làm bất cứ điều gì cụ thể nếu một đồng minh bị tấn công, nhưng các nhà phê bình cho rằng bình luận của Trump đi ngược lại lý do tại sao NATO được thành lập ngay từ đầu.
1. NATO là gì?
Hoa Kỳ là động lực thúc đẩy sự hình thành của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương vào năm 1949. Sau Thế chiến thứ hai, liên minh này được thiết kế để tăng cường an ninh ở Tây Âu giữa các quốc gia lo ngại về bước tiến của Liên Xô. Nó đã phát triển từ 12 quốc gia ban đầu lên 31, gây ra cuộc tranh luận trong nhiều năm về việc liệu việc mở rộng của NATO có làm Nga lo lắng hay không và liệu công chúng Mỹ có thực sự sẵn sàng bảo vệ quân sự cho mọi quốc gia được thêm vào sổ cái của NATO hay không.
Liên minh dựa trên nguyên tắc phòng thủ tập thể, nghĩa là một cuộc tấn công vào một thành viên sẽ là tấn công vào tất cả.
NATO tuy không có lực lượng vũ trang riêng nhưng phối hợp với quân đội các nước thành viên. Các quan chức quốc phòng hàng đầu của NATO đều là người Mỹ, trong khi tổng thư ký thường là một nhân vật chính trị cấp cao của châu Âu.
Nhiệm vụ chiến đấu đầu tiên của NATO là thiết lập vùng cấm bay ở Bosnia vào giữa những năm 1990. Lần thứ hai xảy ra khi nước này can thiệp vào Chiến tranh Kosovo năm 1999, một động thái bị Trung Quốc và Nga chỉ trích vì nó qua mặt Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, nơi cả hai nước đều được cho là sẽ phủ quyết hành động quân sự.
Sau vụ tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001, lực lượng NATO đã tuần tra Biển Địa Trung Hải để đảm bảo an ninh cho một số tuyến đường thương mại nhộn nhịp nhất thế giới. Lực lượng NATO sau đó cũng hỗ trợ một chiến dịch ném bom ở Libya khiến quốc tế lên án vì giết hại dân thường. (Human Rights Watch báo cáo vào năm 2011 rằng các cuộc không kích của NATO đã giết chết ít nhất 72 thường dân, một phần ba trong số đó dưới 18 tuổi.)
Nhưng lực lượng NATO cũng đã cung cấp viện trợ nhân đạo, xây dựng nơi trú ẩn tạm thời và cung cấp viện trợ sau trận động đất xảy ra ở miền nam Thổ Nhĩ Kỳ và miền bắc Syria vào tháng 2 năm 2023.
2. Liệu tổng thống Mỹ có thể từ chối giúp đỡ một đồng minh NATO?
Với tư cách là tổng tư lệnh, tổng thống quyết định liệu quân đội Mỹ có tham chiến hay không.
Nếu một đồng minh bị tấn công, NATO sẽ thực hiện “hành động nếu thấy cần thiết” để bảo vệ khu vực Bắc Đại Tây Dương, theo Điều 5 trong hiến chương của tổ chức này.
Nhà khoa học chính trị Joshua Shifrinson cho biết, ngôn ngữ rộng rãi đó mang lại cho các nhà lãnh đạo một con đường để không theo đuổi hành động quân sự nếu một đồng minh khiêu khích kẻ thù xung đột.
Shifrinson, phó giáo sư về chính sách công tại Đại học Maryland và là thành viên cấp cao không thường trú tại Viện Cato theo chủ nghĩa tự do, cho biết: “Sự linh hoạt đó “tạo ra nguy cơ Trump có thể đứng sang một bên nếu có điều gì đó không ổn”.
Jeffrey Larsen, giáo sư tại Trường Sau đại học Hải quân nghiên cứu về NATO, đồng ý rằng ngôn ngữ của Điều 5 không cụ thể, nhưng ông nói rằng việc Hoa Kỳ không hỗ trợ một đồng minh là điều không thể tưởng tượng được.
Larsen, người từng là giám đốc nghiên cứu tại Đại học Quốc phòng NATO khi Trump đắc cử, cho biết: “Không ai tin rằng Hoa Kỳ sẽ là quốc gia đó… cho đến bây giờ”.
Larsen cho biết họ có thể phá vỡ liên minh nếu Mỹ không sát cánh cùng một thành viên NATO.
Ông nói: “Sẽ là thảm họa từ quan điểm chính sách đối ngoại nếu không giúp đỡ một đồng minh mà chúng ta đã cam kết long trọng này”.
Điều 5 chỉ được viện dẫn một lần: sau khi Hoa Kỳ bị tấn công vào ngày 11 tháng 9 năm 2001.
3. Vai trò (và cái giá phải trả) của Mỹ đối với NATO là gì?
Bộ trưởng quốc phòng của các nước thành viên NATO năm 2006 đã nhất trí rằng mỗi quốc gia sẽ chi khoảng 2% tổng sản phẩm quốc nội cho quốc phòng.
Theo ước tính của NATO, Hoa Kỳ đã chi 860 tỷ USD, tương đương 3,49% GDP cho quốc phòng vào năm 2023 . Cùng với nhau, tất cả các thành viên không phải của Mỹ cộng lại chi tiêu ít hơn một nửa chi tiêu quốc phòng của Mỹ.
Theo NATO , Mỹ còn cung cấp thông tin tình báo, giám sát và trinh sát; tiếp nhiên liệu trên không; phòng thủ tên lửa đạn đạo; và thiết bị điện từ trên không.
Quan điểm cho rằng Hoa Kỳ đã làm nhiều hơn mức chia sẻ công bằng cho NATO không phải là điều mới mẻ hoặc chỉ được các chính quyền Đảng Cộng hòa nắm giữ.
In 2011, Obama administration Defense Secretary Robert M. Gates scolded Europe’s dependence on American military might during a farewell speech.
He said Washington had a “dwindling appetite” to serve as NATO’s enforcer, and he condemned European defense cuts. He added that the United States was tired of fighting for those who “don’t want to share the risks and the costs.”
Trump has taken that sentiment another level, Shifrinson said.
“What Trump has done has put it on steroids. Because he’s so blunt and undiplomatic … it’s pushing the Europeans to rethink how much dependence they want to put on the United States,” Shifrinson said.
After Trump’s speech Saturday, NATO Secretary General Jens Stoltenberg said the alliance remains ready and able to defend itself.
“Any suggestion that allies will not defend each other undermines all of our security, including that of the US, and puts American and European soldiers at increased risk,” he wrote in a statement. “I expect that regardless of who wins the presidential election the US will remain a strong and committed NATO ally.”
Miriam Berger, Claire Parker, Kyle Rempfer and Sammy Westfall contributed to this report.
Subscribe by Email
Follow Updates Articles from This Blog via Email
1 Comments
Khi Cựu tổng thống Donald Trump quay lại nắm quyền thì ông có xu hướng thân Nga và xa rời Châu Âu mà nhiệm kỳ trước ông đã làm
Reply Delete